چسب‌های دندانپزشکی: انواع، کاربردها و پیشرفت‌های اخیر
از مواد ضروری و پرکاربرد برای کارهای ترمیمی و زیبایی در دندانپزشکی ،چسب های دندانپزشکی می باشد. از چسب دندانپزشکی برای اتصال روکش ها به دندان ها و پایه ایمپلنت استفاده می شود. در این مقاله در مورد انواع چسب ها ، کارکرد آنها و ترکیبات آنها توضیحاتی ارائه شده است. امیدوارم با مطالعه این مقاله اطلاعاتی زیادی درباره چسب دندانپزشکی و نقش آن در افزایش زیبایی درمان ها ، کاش دادن حساسیت های دندان و همچنین افزایش دوام ترمیم ها بدست آورید.
ساختار دندان و پیوند چسب‌ها
قبل از اینکه درباره انواع چسب ها و عملکرد هر کدام توضیح داده شود باید از ساختار دندان اطلاع داشته باشید. هر دندان از دو بخش اصلی تشکیل شده است که در بیان شده است:
– مینا (Enamel): مینای دندان سخت ترین و محکم ترین بافت بدن می باشد که 96% آن هیدروکسی آپاتیت می باشد.
– عاج (Dentin): بدنه اصلی دندان که عاج نام دارد از 70 درصد مواد معدنی و همچنین 30 درصد آب و مواد آلی ساخته شده است.
از چالش های چسب های دندان این است که باید به این دو سطح متصل شوند که هر کدام دارای ترکیبات متفاوتی می باشد.
انواع چسب‌های دندانپزشکی
این دسته بندی بر مبنای ترکیبات شیمیایی و مکاتنیسم عملکرد آنها می باشد که در زیر گفته شده است.
1. چسب‌های اسید-باز (Glass Ionomer Cements)
همانطور که از اسمش مشخص است این چسب بر پایه واکنش بین اسید و باز می باشد که بین پودر شیشه ای و مایع پلی آکریلیک ایجاد می شود.مزیت های این چسب عبارت است از:
– ترشح فلوراید (فلوراید دارای خواص ضد پوسیدگی می باشد)
– سازگاری بیولوژی را بالا می برد
– دارای چسبندگی شیمیایی بین عاج و مینای دندان می باشد.
با مزایایی که در بالا گفته شد اما نسبت به کامپوزیت ها دارای مقاومت مکانیکی کمتری می باشد و برای ترمیم های سطحی بیشتر استفاده می شود.
2. چسب‌های رزینی (Resin-Based Adhesives)
از رزین های مصنوعی برای ساخت این چسب ها استفاده می شود و در تقسیم بندی ، دو دسته می شوند.
الف) چسب‌های اچ-اند-رینز (Etch-and-Rinse Adhesives)
این چسب‌ها نیاز به اچ کردن (اسید زدن) مینا و عاج قبل از اعمال چسب دارند. مراحل کار شامل:
این چسب قبل از استفاده باید بر روی مینا یا عاج دندان اچ اسید (اچ اسید یک ماده زله ای می باشد که قبل از چسب زده می شود. کار این يل ایجاد حفره های بسیار ریز یا شیارهایی بر روی دندان می باشد تا چسب استحکام بیشتری را با سطح دندان ایجاد کند.) زده شود .روش کار به صورت زیر می باشد:
1. اچ کردن با اسید فسفریک ۳۷%
2. شستن دندان و خشک کردن آن
3. اعمال پرایمر و باندینگ رزینی
از مهمترین مزیت آن این است که به مینای دندان محکم می چسبد .عیب آن هم این است که برای بعضی افراد که بعد از ترمیم استفاده می شود حساسیت زا می باشد.
مقایسه تخصصی چسب‌های پایه آب و پایه حلال از نظر عملکرد و ایمنی
ب) چسب‌های خود-اچ (Self-etch Adhesives)
این چسب نیاز به اچ کردن ندارد به علت اینکه در خود مقداری اسید ملایم دارد که باعث ایجاد حفره و شیار شود.مزیت آن این است که حساسیت بعد از ترمیم نسبت به چسب‌های اچ-اند-رینز کاهش می یابد .اما قدرت چسبندگی ضعیف تری دارد.
3. چسب‌های یونیومری (Compomer Adhesives)
این چسب که از ترکیباتی ساخته شده است که ویژگی های چسب های آیونومری و رزینی را باهم داشته باشد.یعنی اینکه این نوع چسب هم مقداری فلوراید آزاد می کند و هم چسبندگی خوبی دارد .این نکته را توجه داشته باشید که نسبت با کامپوزیت ها مقاومت کمتری در برابر جویدن دارند.
4. چسب‌های چندمنظوره (Universal Adhesives)
با پیشرفت های صورت گرفته در تولید چسب های دندانپزشکی ،می توان از چسب های جدید هم از روش اچ-اند-رینز و هچنین به روش خود-اچ استفاده کرد .چسب های جدید با بیشتر مواد ترمیمی سازگاری دارند و استفاده از آنها راحت تر یا به عبارتی آسان می باشد.
مکانیسم چسبندگی در چسب‌های دندانپزشکی
دو روش اصلی برای چسبندگی در دندانپزشکی وجود دارد که در زیر بیان شده است:
1. چسبندگی مکانیکی (Micro-Mechanical Retention)
چسبندگی در این روش به این صورت است که چسب با نفوذ به توبول های عاج و سوراخ های ریز ایجاد شده که توسط اسید اچ ایجاد شده پلیمریزاسیون شده و یک اتصال قوی فیزیکی ایجاد می کند.
در توضیح باید گفت که توبول ها ی عاج دندان لوله های میکروسکوپی تو خالی می باشد که از پالپ تا بیرون قسمت عاج دندان امتداد دارند.
2. چسبندگی شیمیایی (Chemical Bonding)
از این نوع چسب ها می توان به چسب های گلاس آیونومر اشاره کرد که با یون های کلسیمی که در دندان وجود دارد پیوند شیمیایی ایجاد می کنند.
کاربردهای بالینی چسب‌های دندانپزشکی
حالا که تا حدودی درباره انواع چسب های دندانپزشکی و مکانیسم چسبندگی آنها آشنا شده اید ،درباره موارد کاربرد هم در زیر بیان شده است:
1. ترمیم کامپوزیتی (باندینگ مستقیم کامپوزیت به دندان)
2. برای نصب ونیرهای لمینت و چینی
3. ثابت نگه داشتن بریج‌ها و روکش‌ها
4.کاربرد در ترمیم‌های پیشگیرانه (به عنوان مثال سیلانت‌های دندانی)
5.استفاده برای پروتزهای متحرک (برای افزایش گیر پروتز)
چالش‌ها و پیشرفت‌های اخیر
چسب های دندانپزشکی هم مانند دیگر تولیدات پیشرفت های چشمگیری داشته و دارد و همچنین چالش هایی هم وجود دارد که در زیر بیان شده است:
چالش‌های موجود
– یکی از چالش ها ایجاد حساسیت ایجاد شده پس از ترمیم (مخصوصا هنگام استفاده از چسب‌های اچ-اند-رینز)
– در محیط مرطوب دهان پیوندها تخریب می شوند
– مشکلاتی که به دلیل پلیمریزاسیون ناکامل ایجاد می شود.
پیشرفت‌های جدید
– تولید نانوچسب‌های دندانپزشکی(استحکام و دوام بالاتری دارند)
– چسب‌های هوشمند ی که قابلیت آزادسازی دارو را دارند (مثل چسب هایی که فلوراید یا آنتی‌باکتریال آزاد می کنند)
– توسعه و ساخت چسب‌های برای کاربردهای موقت کاربرد دارند و زیست تخریب پذیر می باشند.
نکته:
از چسب های به غیر از چسب های دندانپژشکی برای چسابندن روکش افتاده دندان استفاده نکنید . بعضی افراد بعد از افتادن روکش از چسب 123 برای چسباندن استفاده می کنند که کاری غلط و غیر بهداشتی می باشد.راهنمای کامل برای پاک کردن چسب از روی انواع سطوح
نتیجه‌گیری
چسب های دندانپزشکی اهمیت بالایی دردرمان های مربط به ترمیم و زیبایی دندان دارند.از مهمترین موارد انتخاب درست چسب مورد نظر می باشد که براساس نوع ترمیم نیاز و ویژگی های بیمار توسط دندانپزشک می باشد.با توجه به تولید چسب های چندکاره و نانو چسب ها آینده روشنی در دندانپزشکی برای آنها وجود خواهد داشت.
About The Author
